دوره 1، شماره 2 - ( پاییز و زمستان 1402 1402 )
جلد 1 شماره 2 صفحات 78-70 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
galedarvand H, shirani F, rezaei A, joolaie R. (2024). Assessment of Food Security in Development Programs and its Relationship with Inequality of Income Distribution in Rural Areas of Iran. Ame. 1(2), 70-78. doi:10.61186/ame.1.2.70
URL: http://ame.sanru.ac.ir/article-1-64-fa.html
URL: http://ame.sanru.ac.ir/article-1-64-fa.html
گله داروند هوشمند، شیرانی بیدابادی فرهاد، رضایی اعظم، جولایی رامتین. ارزیابی امنیت غذایی در برنامه های توسعه و ارتباط آن با نابرابری توزیع درآمد در مناطق روستایی ایران اقتصاد و بازار کشاورزی 1402; 1 (2) :78-70 10.61186/ame.1.2.70
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چکیده: (436 مشاهده)
مقدمه و هدف: غذا از جمله نیازهای بنیادی جامعه بشری و بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی افراد است که تأمین آن در مقوله امنیت غذایی نهفته است امنیت غذایی یکی از معیارها و ابزار توسعه انسانی است. توسعه انسانی به‌طور همزمان میتواند هم به عنوان هدف و هم به عنوان مسیر توسعه ملی و رشد اقتصادی مطرح شود. امنیت غذایی به معنای علمی، روشی حساب شده برای رفع مشکلات غذا، تغذیه و چارچوب تعریف شده‌ای برای برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه است. امنیت غذایی زمانی وجود دارد که همه افراد در همه ایام به غذای سالم، کافی و مغذی دسترسی اقتصادی و فیزیکی داشته باشند و غذای قابل دسترسی نیز نیازهای یک رژیم تغذیه‌ای سازگار با ذائقه آنان را برای یک زندگی سالم و فعال فراهم آورد تمام تعریف‌های ارائه شده برای امنیت غذایی دارای دو جنبه اساسی دسترسی فیزیکی را می‌توان به‌صورت موجود بودن غذا در بازار و یا به شکل کلی‌تر در محیط تعریف نمود. این در حالی است که دسترسی اقتصادی به شکل موجود بودن قدرت خرید کافی برای خرید غذای موجود در بازار و یا دسترسی به عوامل تولید جهت تولید مواد غذایی با استفاده از محیط طبیعی تعریف شده که به شکل خلاصه به آن دستیابی گفته می‌شود. گستردگی مفهوم امنیت غذایی به گونه‌ای است که به‌وسیله تعامل دامنه‌ای از عوامل بیولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی، کشاورزی و فیزیکی تعیین می‌شود و مستلزم عرضه کافی مواد غذایی در سطح کلان و توزیع عادلانه به‌منظور دستیابی همه افراد به آنها است. همچنین باید بیان نمود تأمین امنیت غذایی به مشارکت همه قسمت‌های اجتماعی_اقتصادی وابسته است. همچنین بخش کشاورزی با بهبود و افزایش کیفیت تولیدات مواد غذایی، نقشی تعیین کننده و اساسی در ایجاد امنیت غذایی دارا می‌باشد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر ارزیابی امنیت غذایی در برنامههای پنج ساله اول تا ششم توسعه چشم انداز 1404 و ارتباط آن با نابرابری توزیع درآمد در مناطق روستایی ایران می باشد.
مواد و روش‌ها: جهت تحقق هدف تحقیق، شاخص بافر انگل به عنوان جانشین امنیت غذایی محاسبه شد و به تفکیک در برنامه های پنج ساله توسعه مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا داده های مورد نیاز شامل هزینه های خوراکی هزینه های غیرخوراکی، کل هزینه های خانوارهای روستایی، ضریب جینی، شاخص توسعه مالی، شاخص آزادسازی تجاری، رشد ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی سرانه از بانک مرکزی، مرکز آمار ایران و بانک جهانی برای دوره 1401-1353 جمع آوری و محاسبه گردید. در نهایت ارتباط بین شاخص بافر انگل و متغیرهای ضریب جینی، تولید ناخالص داخلی، شاخص توسعه مالی و شاخص آزادسازی تجاری با ضریب همبستگی بررسی شد.
یافته‌ها: بر اساس نتایج، شاخص بافر انگل در برخی دوره ها افزایشی و در برخی دوره ها کاهشی بوده است علت افزایش یا کاهش امنیت غذایی در دوره‌های مختلف ممکن است به عوامل متعددی از جمله تغییرات آب و هوایی، بحران‌های اقتصادی، جنگ و نغییرات سیاسی، بروز بیماری‌ها و آفات در محصولات کشاورزی و نابودی منابع طبیعی مانند خاک و آب بستگی داشته باشد. همچنین به طور کلی سهم هزینه های خوراکی خانوارهای روستایی در دوره مورد بررسی کاهش یافته است و خانوارهای روستایی در طول دوره مورد بررسی به نسبت درآمدشان سهم کمتری از درامد خود را صرف خرید غذا می‌کنند زیرا با افزایش درآمد، خانوار تا حد معینی میتواند مصرف غذای خود را افزایش دهد؛ با توجه به اینکه خانوارهای روستایی به نسبت افزایش درآمد سهم کمتری از درامد خود را صرف خرید غذا می‌کنند می توان نتیجه گرفت بهبود وضعیت امنیت غذایی در خانوارهای روستایی در بازه زمانی مذکور را شاهد هستیم. به علاوه، مقدار بافر انگل در خلال برنامه های توسعه تا برنامه چهارم در حال افزایش و پس از آن به دلیل مشکلات سیاسی و تحریم ها کاهش می یابد. به طور کلی، بالاترین مقدار امنیت غذایی نواحی روستایی مربوط به برنامه چهارم با نمره 62 و پایین ترین آن مربوط به برنامه اول با نمره 51 می باشد. همچنین بر اساس نتایج ضریب همبستگی و متغیرهای مورد مطالعه، شاخص بافر انگل با متغیر توسعه مالی ارتباط مثبت و معنی‌دار و با ضریب جینی و آزادسازی تجاری ارتباط منفی و معنی‌دار دارد. همچنین بین شاخص بافر انگل و رشد GDP و GDP سرانه در دوره مورد بررسی ارتباط معناداری یافت نشد.
نتیجه‌گیری: توسعه مالی میتواند باعث افزایش تولید کشاورزی و دسترسی به منابع مالی برای کشاورزان شود با توجه به ارتباط مثبت شاخص توسعه مالی و بافر انگل می توان نتیجه گرفت توسعه مالی با ایجاد فرصت بیشتر برای کسب و کارهای روستایی و کشاورزی میتواند در زمینه تولید و بهبود کیفیت محصولات جوامع روستایی موثر باشد؛ به علاوه، رشد توسعه مالی تاثیر مستقیم بر امکان ایجاد اشتغال و ایجاد فرصت‌هایی برای کارآفرینی، تولید منابع درآمدزای جدید و کاهش بیکاری دارد. با توجه به منفی و معنادار شدن دو متغیر ضریب جینی و آزادسازی تجاری، افزایش ضریب جینی منجر به کاهش توزیع عادلانه ثروت در جامعه می‌شود. از طرف دیگر، رشد ضریب جینی میتواند منجر به بی‌توجهی به نیازهای اساسی اقشار محروم جامعه شود. همچنین باز شدن بازارها به خارج میتواند تولید داخلی را تهدید کرده و بر توانایی صادرات و واردات کالاها تاثیر منفی بگذارد. دو متغیر رشد GDP و GDP سرانه در دوره مورد بررسی معنی دار نشدند.
مواد و روش‌ها: جهت تحقق هدف تحقیق، شاخص بافر انگل به عنوان جانشین امنیت غذایی محاسبه شد و به تفکیک در برنامه های پنج ساله توسعه مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا داده های مورد نیاز شامل هزینه های خوراکی هزینه های غیرخوراکی، کل هزینه های خانوارهای روستایی، ضریب جینی، شاخص توسعه مالی، شاخص آزادسازی تجاری، رشد ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی سرانه از بانک مرکزی، مرکز آمار ایران و بانک جهانی برای دوره 1401-1353 جمع آوری و محاسبه گردید. در نهایت ارتباط بین شاخص بافر انگل و متغیرهای ضریب جینی، تولید ناخالص داخلی، شاخص توسعه مالی و شاخص آزادسازی تجاری با ضریب همبستگی بررسی شد.
یافته‌ها: بر اساس نتایج، شاخص بافر انگل در برخی دوره ها افزایشی و در برخی دوره ها کاهشی بوده است علت افزایش یا کاهش امنیت غذایی در دوره‌های مختلف ممکن است به عوامل متعددی از جمله تغییرات آب و هوایی، بحران‌های اقتصادی، جنگ و نغییرات سیاسی، بروز بیماری‌ها و آفات در محصولات کشاورزی و نابودی منابع طبیعی مانند خاک و آب بستگی داشته باشد. همچنین به طور کلی سهم هزینه های خوراکی خانوارهای روستایی در دوره مورد بررسی کاهش یافته است و خانوارهای روستایی در طول دوره مورد بررسی به نسبت درآمدشان سهم کمتری از درامد خود را صرف خرید غذا می‌کنند زیرا با افزایش درآمد، خانوار تا حد معینی میتواند مصرف غذای خود را افزایش دهد؛ با توجه به اینکه خانوارهای روستایی به نسبت افزایش درآمد سهم کمتری از درامد خود را صرف خرید غذا می‌کنند می توان نتیجه گرفت بهبود وضعیت امنیت غذایی در خانوارهای روستایی در بازه زمانی مذکور را شاهد هستیم. به علاوه، مقدار بافر انگل در خلال برنامه های توسعه تا برنامه چهارم در حال افزایش و پس از آن به دلیل مشکلات سیاسی و تحریم ها کاهش می یابد. به طور کلی، بالاترین مقدار امنیت غذایی نواحی روستایی مربوط به برنامه چهارم با نمره 62 و پایین ترین آن مربوط به برنامه اول با نمره 51 می باشد. همچنین بر اساس نتایج ضریب همبستگی و متغیرهای مورد مطالعه، شاخص بافر انگل با متغیر توسعه مالی ارتباط مثبت و معنی‌دار و با ضریب جینی و آزادسازی تجاری ارتباط منفی و معنی‌دار دارد. همچنین بین شاخص بافر انگل و رشد GDP و GDP سرانه در دوره مورد بررسی ارتباط معناداری یافت نشد.
نتیجه‌گیری: توسعه مالی میتواند باعث افزایش تولید کشاورزی و دسترسی به منابع مالی برای کشاورزان شود با توجه به ارتباط مثبت شاخص توسعه مالی و بافر انگل می توان نتیجه گرفت توسعه مالی با ایجاد فرصت بیشتر برای کسب و کارهای روستایی و کشاورزی میتواند در زمینه تولید و بهبود کیفیت محصولات جوامع روستایی موثر باشد؛ به علاوه، رشد توسعه مالی تاثیر مستقیم بر امکان ایجاد اشتغال و ایجاد فرصت‌هایی برای کارآفرینی، تولید منابع درآمدزای جدید و کاهش بیکاری دارد. با توجه به منفی و معنادار شدن دو متغیر ضریب جینی و آزادسازی تجاری، افزایش ضریب جینی منجر به کاهش توزیع عادلانه ثروت در جامعه می‌شود. از طرف دیگر، رشد ضریب جینی میتواند منجر به بی‌توجهی به نیازهای اساسی اقشار محروم جامعه شود. همچنین باز شدن بازارها به خارج میتواند تولید داخلی را تهدید کرده و بر توانایی صادرات و واردات کالاها تاثیر منفی بگذارد. دو متغیر رشد GDP و GDP سرانه در دوره مورد بررسی معنی دار نشدند.
نوع مطالعه: كاربردي |
موضوع مقاله:
بازار محصولات کشاورزی و منابع طبیعی
دریافت: 1402/10/23 | پذیرش: 1402/11/16 | انتشار: 1402/12/20
دریافت: 1402/10/23 | پذیرش: 1402/11/16 | انتشار: 1402/12/20
فهرست منابع
1. Abbasi, N., Ghoochani, O., Ghanian, M., & Kitterlin, M. (2016). Assessment of Households' Food Insecurity through use of a USDA Questionnaire. Adv Plants Agric Res, 4(5), 1-8 (In Persian). [DOI:10.15406/apar.2016.04.00155]
2. Afkhami, G. R. (2009). The life and times of the Shah. Univ of California Press. [DOI:10.1525/9780520942165]
3. Bagheri, M., Hadad, H., & Shirvanian, A. R. (2020). Study of Relationship between Food Security and Income Poverty in Rural Areas of Guilan Province in Iran: A Case Study of Amlash County. Village and Development, 22(4), 157-180 (In Persian). [DOI:10.30490/rvt.2020.293733.1076]
4. Bagherzadeh Azar, F., & Motafakerazad, M. (2021). Nonlinear Relationship Between Food Price Uncertainty and Food Security in Iranian Households: Evidence from GAS Modelling. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 10(38), 95-116 (In Persian). [DOI:10.22084/aes.2020.22207.3119]
5. Bashir, M. K., Schilizzi, S., & Pandit, R. (2012). Food security and its determinants at the crossroads in Punjab, Pakistan.
6. FAO. (2002). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) (2002) : Food Balance Sheets, http://www.fao.org.
7. FAO. (2018). FAO in the Islamic Republic of Iran, Available at https://www.fao.org/iran/news/detail-events/en/c/1140081. FAO, Rome, Italy.
8. farhadi mahalli, A., shirani bidabadi, F., & eshraghi, F. (2015). Application of household food access and insecurity scale and coping strategy index in measuring the food insecurity situation, case study study: rural areas of Sari city International development conference focusing on agriculture, environment and tourism, https://civilica.com/doc/468279/
9. hashemitabar, M., akbari, A., & dorini, M. (2018). Analysis of factors on food security in rural areas in the south of Kerman province. SPACE ECONOMY & RURAL DEVELOPMENT, 7(24), 1-18 (In Persian). http://serd.khu.ac.ir/article-1-3092-fa.html
10. Karimi Takanlou, Z., ranjpour, R., Motafakkerazad, M., Assadzadeh, A., & Bagherzadeh Azar, F. (2018). A New Approach for Estimating the Food Security Level in Iran with the GFSI Index and Studying the Influence of Price Indexes and Population on It. Agricultural Economic and Development, 26(101), 181-218 (In Persian). [DOI:10.30490/aead.2018.65204]
11. Kashif, M., Awang, Z., Walsh, J., & Altaf, U. (2015). I'm loving it but hating US: understanding consumer emotions and perceived service quality of US fast food brands. British Food Journal, 117(9), 2344-2360. [DOI:10.1108/BFJ-01-2015-0040]
12. Khan, A. A., & Bidabadi, F. S. (2003). Measuring India's Food Security Problem: A Risk and Vulnerability Approach. Indian Journal of Economics, 84(2), 285-304.
13. khosravipour, B., dorani, M., & mehrab ghoochani, O. (2017). Investigating the Household's Food Insecurity of the Bawi Township. Rural development strategies, 4(2), 231-246 (In Persian). [DOI:10.22048/rdsj.2017.58203.1566]
14. Lewbel, A., & Pendakur, K. (2006). Equivalence Scales. Entry for The New Palgrave Dictionary of Economics, Boston College and Simon Fraser University. In.
15. Norhasmah, S., Zalilah, M. S., Mohd Nasir, M., Kandiah, M., & Asnarulkhadi, A. S. (2010). A qualitative study on coping strategies among women from food insecurity households in Selangor and Negeri Sembilan. Malaysian journal of nutrition, 16(1).
16. Owusu, V., Abdulai, A., & Abdul-Rahman, S. (2011). Non-farm work and food security among farm households in Northern Ghana. Food policy, 36(2), 108-118. [DOI:10.1016/j.foodpol.2010.09.002]
17. sajadian, N., moradi mofrad, S., & hoosienzadeh, A. (2018). Evaluating the Role of Effective Economic Factors on Improving Food Security in Urban Households with Emphasis on Income (Case Study: Zanjan City). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 49(3), 413-427 (In Persian). [DOI:10.22059/ijaedr.2018.205414.668234]
18. sepahvand, E., esfandiari, S., & Mehrabi boshrabadi, H. (2016). Investigating the Impact of Agricultural Mechanization on the Food Security of Rural Families In Iran. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 47(3), 609-618 (In Persian). [DOI:10.22059/ijaedr.2016.60229]
19. Shamah-Levy, T., Mundo-Rosas, V., Flores-De la Vega, M. M., & Luiselli-Fernández, C. (2017). Food security governance in Mexico: How can it be improved? Global Food Security, 14, 73-78. [DOI:10.1016/j.gfs.2017.05.004]
20. Sharma, R. (2012). Ensuring the success of feed the future: Analysis and recommendations on gender integration. Global agricultural development initiative issue briefs are published by The Chicago Council on Global Affairs. In.
21. shirani bidabadi, F., & ahmadi kaliji, S. (2018). The Application of Food Diversity Index for the Examination of Food Security in Iranâs Rural Areas. Village and Development, 16(2), 25-43 (In Persian). [DOI:10.30490/rvt.2018.59281]
22. Yazdani, S., Noroozi, H., & Shakeri Bostanabad, R. (2023). Investigating the Components Affecting Food Security of Rural Households in the Provinces of Iran Fraction Probit Panel Approach. Village and Development, 26(2), -. [DOI:10.30490/rvt.2023.359126.1466]
23. Zaree, M., & Mehrabi, H. (2013). The Effect of Financial development on Food Security of Rural Households in Iran. Agricultural Economics Research, 5(17), 65-80 (In Persian). https://jae.marvdasht.iau.ir/article_198_6480d834cdc0dcc78a696e7a39bd5bf7.pdf
24. Ziaei, S. M., Shirani Bidabadi, F., Eshraghi, F., & Keramatzadeh, A. (2019). Identification of Coping Strategies on Food Insecurity and its Effective Factors in Rural Areas of Gorgan. Agricultural Economic and Development, 26(104), 47-69 (In Persian). https://www.magiran.com/paper/1953357
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
